Xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông và bãi nổi sông Hồng

QPTĐ- Nghị quyết số 15-NQ/TƯ ngày 05/05/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 định hướng sông Hồng là một trong 5 trục phát triển của Thủ đô. Đây sẽ là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông. Định hướng này vô cùng quan trọng, là tiền đề đưa ra ý tưởng độc đáo, các giải pháp quy hoạch, tổ chức không gian cảnh quan hấp dẫn hai bên bờ sông và khu vực bãi sông, tạo nên diện mạo hình ảnh mới cho Hà Nội.

Ảnh: Internet

Tiềm năng phát triển đô thị hai bên bờ sông Hồng

Sông Hồng chạy qua Hà Nội dài khoảng 120km, bắt đầu từ xã Phong Vân, huyện Ba Vì, kết thúc ở xã Quang Lãng, huyện Phú Xuyên. Sông Hồng đóng vai trò rất lớn trong hình thành yếu tố cảnh quan và nét văn hóa đặc trưng của Thủ đô. Bên cạnh việc tạo nên một vùng đất canh tác màu mỡ để phát triển nông nghiệp thì chức năng của sông Hồng trong phát triển giao thông, kinh tế cũng như tạo lập không gian cây xanh, mặt nước, đóng góp hiệu quả cho việc phát triển không gian kiến trúc cảnh quan của Thủ đô là rất rõ rệt.

Khu vực bãi nổi giữa và ven sông Hồng có nhiều tiềm năng về đất đai, cảnh quan thiên nhiên, môi trường, khí hậu để tạo lập không gian hấp dẫn nhất Thành phố. Tuy nhiên, hiện nay khu vực này vẫn là không gian cách biệt, cơ bản không có sự kết nối hai bên bờ sông. Thời gian gần đây, khu vực này được người dân khai thác vào mục đích vui chơi giải trí tự phát và manh mún; lãng phí rất lớn về tài nguyên thiên nhiên, về cảnh quan không gian của sông Hồng.

Bãi nổi giữa và ven sông Hồng thuộc 4 quận Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Ba Đình và Long Biên nằm ở trung tâm của trục không gian cảnh quan chủ đạo của Thủ đô, giữa khu vực nội đô lịch sử với Thành phố phía Bắc sông Hồng. Đây là điểm kết nối không văn hóa cảnh quan sinh thái hồ Tây-Cổ Loa, vừa mang tính chuyển tiếp nhưng cũng có tính độc lập về không gian, cảnh quan với diện tích khoảng hơn 300ha, cao độ nền 2-10,5m, trong đó phần lớn diện tích có cao độ nền 6-9m, được bao quanh bởi mặt nước sông Hồng. Chủ trương của Trung ương và Thành phố hiện đã định hướng rõ việc khai thác và phát triển sông Hồng thành trục cảnh quan quan trọng, đặc biệt là khu vực bãi giữa sông Hồng. Theo định hướng quy hoạch, hệ thống công viên ven sông được xác định với diện tích 4.200ha toàn tuyến, trong đó có 3.858ha diện tích 9 bãi sông và 342ha diện tích bãi giữa sau khi chỉnh trị sông Hồng, phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ chi tiết các dòng sông có đê được Thủ tướng Chính phủ duyệt.

Tạo động lực mới phát triển Thủ đô

Nhận thức được tầm quan trọng về không gian lịch sử, văn hóa và cảnh quan của sông Hồng với sự phát triển của Hà Nội, Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/TTg ngày 26/7/2011 đã xác định sông Hồng là trục không gian cảnh quan chủ đạo của Thủ đô. Hà Nội đang tiến hành lập Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Chiều 27/03/2024, Ban Cán sự Đảng UBND thành phố Hà Nội đã giải trình về nhóm nội dung Hội nghị chuyên đề Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố khóa XVII. Theo đó,  Hà Nội sẽ tiếp tục nghiên cứu làm rõ phương án quy hoạch phát triển sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông của Hà Nội. Đây chính là động lực phát triển Thủ đô trong giai đoạn tới mà trong quy hoạch cũng đã xác định rõ, với mô hình phát triển thành phố hai bên sông.

Trục không gian cảnh quan sông Hồng là các không gian ngoài đê bao gồm mặt nước, không gian bãi sông, những khu vực dân cư hiện hữu. Nhằm phát triển và khai thác trục không gian đặc biệt này của Thủ đô, sẽ xây dựng hệ thống giao thông mới sky-monorail (hệ thống tàu điện treo một ray) dọc hai bên sông, kết hợp với việc hình thành tuyến waterbus (xe buýt đường sông) dọc sông kết nối hai bên bờ sông Hồng một cách dễ dàng; đồng thời kết nối cảnh quan và các địa danh du lịch dọc sông. Tầm nhìn đến 2045, nâng cao tĩnh không cầu Long Biên sẽ hình thành tuyến du thuyền khám phá lịch sử và văn hóa cội nguồn từ Phú Thọ (đền Hùng)-Thành cổ Sơn Tây-Hoàng thành Thăng Long-Thành Cổ Loa-Bát Tràng-Phố Hiến (Hưng Yên). Đây cũng là trục không gian hành trình di sản sông Hồng và các điểm di tích liên vùng từ Phú Thọ-Hà Nội-Hưng Yên.

Thời điểm này, Hà Nội quyết định chọn trục không gian sông Hồng là trục chủ đạo cho sự phát triển trong chủ trương xây dựng Thủ đô văn hiến-văn minh-hiện đại, được coi là quyết sách kịp thời và đúng đắn. Bởi, hiện nay khu vực đô thị hai bên sông Hồng đang có tốc độ bứt phá rất mạnh, đây sẽ là nền tảng cho sự phát triển bền vững, hài hòa thành phố hai bên bờ sông Hồng. Và đây cũng là minh chứng rõ ràng, cụ thể cho việc sông Hồng quay trở lại là trục phát triển chủ đạo của Thành phố, đi đúng quy luật phát triển của lịch sử đô thị Thăng Long-Hà Nội.

Điểm nhấn trên trục sông Hồng là cầu Long Biên sẽ được cải tạo nguyên trạng ban đầu, dừng khai thác cơ giới và chuyển thành không gian đi bộ, biểu diễn, triển lãm, tổ chức sự kiện văn hóa, festival du lịch, công trình kiến trúc điển hình thời kỳ mới của Hà Nội. Hình thành hệ thống quảng trường hai bên đầu cầu kết nối dễ dàng bằng tất cả các phương tiện công cộng, là trục không gian kiến trúc, không gian văn hóa gắn kết thành phố cổ và thành phố mới, tạo sự hài hòa giao thoa giữa không gian mở của dòng sông Hồng.

Bên cạnh đó, khôi phục các công trình kiến trúc tâm linh có yếu tố lịch sử dọc sông Hồng như hệ thống đền, chùa của nền văn minh sông Hồng, những hình thức văn hóa gắn với truyền thuyết như bãi tắm Chử Đồng Tử, xem xét phát huy làm tăng giá trị và trải nghiệm hòa hợp với thiên nhiên, làm giàu hóa các sân chơi và các sản phẩm du lịch có thể quảng bá trên toàn thế giới.

SONG HÀ